Cookiebanner: wat we kunnen leren van de fouten van de EU

Marc Engelhard

9/12/2025

Vertaling: machinaal vertaald

De EU wil cookiebanners afschaffen. De beloofde voordelen zijn uitgebleven, maar de kosten zijn hoog. Daarom richten we ons op een alternatieve oplossing in Zwitserland.

Het pizzagebeuren is me bijgebleven. In de pizzeria, zoals professor Peter Grossen ons uitlegde tijdens onze studie, wil de klant geen menu van 300 pagina's met 3.000 pizza's in alle mogelijke combinaties. Ze willen tien tot 15 suggesties. Of nog beter: een dagelijkse aanbeveling. Want steeds meer keuze, steeds meer beslissingen - dat inspireert mensen niet alleen. Het overweldigt ze vaak. Dit is de keerzijde van de huidige multi-option society.

Multi-optionele samenleving. Dat is het woord waar ik aan denk als ik voor de duizendste keer een cookiebanner wegklik.

De cookiebanner is sinds 2009 verplicht in de EU. Het doel is zogenaamde informationele zelfbeschikking: gebruikers moeten weloverwogen beslissingen kunnen nemen over welke gegevens de beheerders van websites over hen kunnen verzamelen en gebruiken. Hebben de woekerende cookiebanners de informatieve zelfbeschikking sindsdien versterkt? Nee, vat de EU-commissie onlangs zelfkritisch samen.

76 procent ergert zich

Eerst werken de banners gewoon op de zenuwen van gebruikers - volgens een Bitkom-enquête ergert 76 procent zich eraan. Onderzoek toont ook aan dat gebruikers niet zelfbepaald met banners op het web surfen. In plaats daarvan treedt wat bekend staat als toestemmingsmoeheid op. Niemand heeft tijd of zin om elke keer dat hij een website bezoekt de bijbehorende datatekst te lezen. Bijna niemand begrijpt zelfs de technische inhoud van de uitleg. Het is dan ook niet verwonderlijk dat gebruikers gaan twijfelen of ze überhaupt wel controle kunnen uitoefenen met cookiebanners. Het resultaat: overweldigd door de stortvloed aan informatie klikken internetgebruikers zonder na te denken ergens op. De vele opties in de cookiebanner ontaarden in de illusie van echte keuze. Daarom roept de EU Commissie nu op om een einde te maken aan de stortvloed van cookiebanners. In de toekomst moeten gebruikers gegevens centraal instellen via de browser - net zoals ze dat nu al kunnen doen via erkende tools.

In de praktijk klikken de meeste mensen op cookiebanners op «Accept All» - deels vanwege zogenaamde dark patterns: manipulatieve ontwerpelementen die bedoeld zijn om toestemming te vergemakkelijken. Voor «Alles accepteren» is één klik voldoende, terwijl «Alles weigeren» er meerdere vereist - en de beslissing al in de gewenste richting is genomen.

Aan de andere kant, als beide opties even prominent zijn, klikken veel mensen aanzienlijk vaker op «Alles weigeren». Ons eigen onderzoek suggereert dat ze dit ook niet noodzakelijkerwijs op een zelfbepaalde manier doen. We hebben meer dan 678 gebruikers in Zwitserland en Duitsland ondervraagd. Onze klanten vertrouwen ons over het algemeen als het gaat om het omgaan met gegevens. Op een schaal van 1 (sterk mee oneens) tot 5 (sterk mee eens) kregen we een gemiddelde score van 4,23 voor de stelling «Galaxus voldoet aan mijn verwachtingen met betrekking tot de verantwoorde omgang met mijn persoonlijke gegevens».

Alhoewel ze ons vertrouwen als het gaat om de omgang met gegevens, zijn ze het niet met ons eens.

Hoewel ze ons vertrouwen in de verwerking van hun gegevens, klikt 38 procent van hen in de EU nog steeds op «Alles weigeren» in de cookiebanner, waarmee ze ons de toegang tot hun gegevens ontzeggen. Dit lijkt tegenstrijdig. Het is ook vermeldenswaard dat slechts 0,02 procent van de gebruikers in de EU selectief individuele cookies accepteert. Dit alles suggereert dat cookiebanners nauwelijks een artikel zijn over weloverwogen beslissingen. Maar eerder aan willekeur.

Laat mij: de personalisatie-privacy paradox

Er ligt hier nog een hond begraven. Onze klanten willen een gepersonaliseerde winkelervaring. Dat is precies waarom ze cookies nodig hebben - die ze in de EU vaak afwijzen. In onderzoek staat dit bekend als de personalisatie-privacy paradox (link inclusief cookie banner met donker patroon).

Ik kom terug op de pizzeriavergelijking: als we alleen in een restaurant zitten en geen zin hebben om nog eens een lange menukaart te bestuderen, is de standaardkeuze de saaie margherita. Maar als we de ober vertellen dat we van bresaola houden, raadt hij ons de Della Casa pizza aan.

Wij slaan nieuwe wegen in

Daarom gebruiken we bij Digitec Galaxus een alternatief voor de cookiebanner voor Zwitserland. We hebben geluisterd naar de wens van onze gebruikers voor transparantie en bieden nu ook een interesseprofiel naast de gegevensinstellingen. Hierdoor kun je openlijk zien welke gegevens we over je verzamelen en kun je deze verzameling controleren op basis van je interesses. Op deze manier willen we je echt geïnformeerde controle geven - zonder je zenuwen te overbelasten en zonder je winkelervaring in gevaar te brengen.

Marc Engelhard

Public Affairs Manager

Marc.Engelhard@digitecgalaxus.ch

Beroepsmatig krijg ik veel te maken met politiek, bedrijfsleven en maatschappij. Privé koop ik graag boeken en stapel ze thuis op. Ik heb eens gelezen dat de Japanners dit tsundoku noemen.

---

Achtergrond

Interessante feiten uit de wereld van producten, een kijkje achter de schermen van fabrikanten en portretten van interessante mensen.

Alles tonen

Deze artikelen kunnen je ook interesseren