Japanse uitvinder bouwt zijn eigen ponsbandlezer

Martin Jud

25/11/2025

Vertaling: machinaal vertaald

Een Japanse maker, d.w.z. een hobbyist die zich richt op hardwareprojecten, heeft een ponsbandlezer van de grond af gebouwd. Het apparaat leest gegevens met ongeveer 50 bytes per seconde - langzaam, maar stabiel.

De Japanse maker Skyriver laat op X en in zijn blog zien hoe hij een ponsbandlezer van de grond af heeft opgebouwd. Het doel was om zo weinig mogelijk onderdelen te gebruiken en toch een goed werkend apparaat te maken. De papierstrook wordt handmatig ingevoerd, de gegevens worden stabiel gelezen en via USB overgebracht naar de pc.

Het ontwerp is bewust minimalistisch: geen motoren, geen bufferlogica, alleen puur handwerk bij het invoeren van de strook. Dit maakt de lezer langzaam, maar ook transparant - elke stap is zichtbaar en traceerbaar. Dit is precies de aantrekkingskracht voor retrofans die niet alleen technologie willen gebruiken, maar het ook willen begrijpen.

Hoe de reader werkt

Het middelpunt is een PIC18 microcontroller. De gaatjes worden herkend met behulp van infrarode LED's en fototransistoren. De fototransistoren werken als kleine scanners: ze registreren of het licht door een gat gaat of wordt tegengehouden door het papier. Een gaatje betekent signaal «1», geen gaatje betekent signaal «0».

Voor een klassieke 8-sporen ponsband heeft Skyriver acht fototransistoren geïnstalleerd voor de datasporen. Daarnaast bewaakt een negende fototransistor het zogenaamde sprocketgaatje: een klein, regelmatig verdeeld gaatje dat niet bedoeld is voor gegevens, maar in plaats daarvan de band mechanisch voortbeweegt en dient als klokgenerator. Samen met 3D-geprinte tapegeleiders zorgt het ervoor dat elke kolom precies gepositioneerd wordt en dat de datagaatjes betrouwbaar gelezen kunnen worden. De lezer heeft daarom in totaal negen fototransistoren.

Om te voorkomen dat de afzonderlijke lichtsignalen door elkaar gaan lopen, moest Skyriver een probleem oplossen dat in de signaleringstechnologie bekend staat als overspraak: licht van het ene spoor mag niet in het naburige spoor schijnen. Hij bereikte dit door optische schilden tussen de sporen te gebruiken - kleine fysieke scheidingen die het licht beperken tot het juiste pad - en door de LED-stroom aan te passen om strooilicht te minimaliseren.

Warmelijk langzaam

Met ongeveer 50 bytes per seconde leest de lezer ongeveer 50 tekens per seconde. Eén byte bestaat uit 8 bits en komt in veel gevallen overeen met één tekstkarakter. Dit betekent: een lang tekstbericht in ongeveer drie seconden. Langzaam vergeleken met SSD's van tegenwoordig - en ook vergeleken met klassieke bandlezers zoals de 46 kg wegende Telefunken LSL 195, die eind jaren zestig tot 50.000 tekens per seconde kon lezen. Juist dit contrast geeft het project zijn charme.

Het is nog een prototype. Skyriver is van plan om de lezer in een behuizing te plaatsen - en misschien zelfs een «ponser» te ontwikkelen, dat wil zeggen een pons voor nieuwe ponsstroken.

Ponsband bestaat al sinds 1725

Ponsbanden hebben een lange geschiedenis: al in 1725 gebruikte de Franse wever Basile Bouchon geponste papieren stroken om weefgetouwen te besturen. Zijn principe werd verder ontwikkeld door Joseph-Marie Jacquard en gaf vorm aan de industriële textielproductie.

In de 19e eeuw vond ponsband zijn weg naar muziekautomaten en draaiorgels, waar het de opeenvolging van tonen regelde. Vanaf de jaren 1930 werden ze gebruikt in telegrafie en teleprinters om berichten betrouwbaar te verzenden.

In de computertechnologie werd ponsband vanaf de jaren 1950 het standaardmedium: het werd gebruikt als invoer- en opslagmedium voor programma's en gegevens. Veel vroege computers gebruikten ponsbanden als hun primaire interface. De voordelen waren het gemak van fabricage, de robuustheid en de mogelijkheid om gegevens visueel te controleren.

Met de komst van magneetbanden en floppy discs verdwenen ponsbanden langzaam uit het dagelijks leven. Wat bleef was hun belang als schakel tussen mechanische besturing en digitale informatie - en als symbool van de overgang van het industriële naar het computertijdperk.

Martin Jud

Senior Editor

martin.jud@digitecgalaxus.ch

De dagelijkse kus van de muze stimuleert mijn creativiteit. Als ze me vergeet, probeer ik mijn creativiteit terug te winnen door te dromen, zodat het leven mijn dromen niet verslindt.

---

Nieuws en trends

Van de nieuwe iPhone tot de wederopstanding van de mode uit de jaren 80. De redactie categoriseert.

Alles tonen

Deze artikelen kunnen je ook interesseren