Rechtbank stopt massasurveillance: FIS schendt grondrechten
De Federale Administratieve Rechtbank stopt de kabelverkenning van de FIS en eist een fundamentele herziening van het bewakingssysteem door de wetgever.
Op 2 december 2025 oordeelde de Federale Administratieve Rechtbank (FAC): De omstreden «radio- en kabelverkenning» van de Federale Inlichtingendienst (FIS) is in zijn huidige vorm niet verenigbaar met de Zwitserse federale grondwet. Het is ook in strijd met het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM).
Wat is «radio- en kabelverkenning»?
In eenvoudige bewoordingen gebruikt de FIS zogenaamde kabelverkenning om grensoverschrijdende communicatie te controleren: het kan gegevens onderscheppen die via internationale glasvezelkabels reizen - bijvoorbeeld internet- en e-mailverkeer - en deze doorzoeken op specifieke trefwoorden. Deze praktijk, bekend als de Wet op de Inlichtingendiensten, werd in 2016 in stemming gebracht en werd aangenomen.
Dit betekent dat het toezicht potentieel alle mensen in Zwitserland treft van wie de communicatie via buitenlandse servers of internetlijnen is verzonden - wat het geval is bij veel e-maildiensten, zelfs als de verzender en ontvanger in Zwitserland wonen.
Bron: Digitale Gesellschaft Schweiz
Waarom behandelt de rechtbank dit nu?
Terug in 2017 dienden de vereniging Digitale Gesellschaft en verschillende particulieren een klacht in tegen de maatregel. Ze eisten dat de kabelverkenning zou worden gestaakt en beschuldigden de FIS van het schenden van hun grondrechten. Ze bekritiseerden het feit dat de wet te vaag was geformuleerd. Het gaf de FIS te vergaande surveillancebevoegdheden en beschermde de rechten van individuen niet genoeg.
In 2020 wees het Zwitserse Federale Hooggerechtshof deze klacht in principe toe en verwees de zaak terug naar het FAC. Het FAC heeft zijn onderzoek nu afgerond en zijn oordeel geveld: radio- en kabelsurveillance in zijn huidige vorm schendt de grondrechten - in het bijzonder de bescherming van de persoonlijke levenssfeer en het recht op vertrouwelijke communicatie.
Wat bekritiseert het hof specifiek?
Het FAC constateerde verschillende ernstige tekortkomingen in het surveillancesysteem. Door deze tekortkomingen was het niet langer mogelijk om te spreken van wettelijk toegestane surveillance. Het huidige systeem is daarom ongrondwettelijk.
- Er is geen garantie dat het FIS alleen «significante en correcte gegevens verwerkt». Het risico bestaat dat omstanders worden getroffen.
- De wet bevat onvoldoende beschermingsmechanismen voor bijzonder gevoelige communicatie - bijvoorbeeld tussen journalisten en hun bronnen of tussen advocaten en cliënten.
- De surveillance is niet onderworpen aan voldoende effectieve externe controle: er is geen onafhankelijk, doorlopend toezicht zoals dat volgens de jurisprudentie van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) vereist zou zijn voor massale surveillance.
- Getroffen personen hebben nog geen effectief rechtsmiddel om achteraf te controleren of hun communicatie is aangetast.
Wat gebeurt er nu?
Het FAC draagt de wetgever - d.w.z. het Parlement - op om de bekende tekortkomingen te verhelpen. De FIS moet de radio- en kabelverkenning staken als er binnen een periode van vijf jaar geen systeem wordt gecreëerd dat verenigbaar is met de grondwet en het EVRM. Met dit besluit verklaart het FAC duidelijk dat de huidige vorm van massasurveillance juridisch niet houdbaar is. De bescherming van de persoonlijke levenssfeer en de grondrechten, in het bijzonder vertrouwelijke communicatie, prevaleert dus boven onuitgelokte surveillance.
Sinds ik ontdekt heb hoe ik beide telefoonkanalen op de ISDN kaart kan activeren voor meer bandbreedte, ben ik aan het knutselen met digitale netwerken. Ik knutsel al met analoge netwerken sinds ik kan praten. Winterthur door keuze met een rood-blauw hart. En koffie - voor, na, tussendoor en tijdens.
Van de nieuwe iPhone tot de wederopstanding van de mode uit de jaren 80. De redactie categoriseert.
Alles tonen