Snijplanken: hout of plastic, dat is hier de vraag
17/7/2025
Vertaling: machinaal vertaald
Foto's: Martin Rupf
Welk voedsel kun je het beste op welk bord snijden? En wat te doen als noch plastic noch hout overtuigend is. Zijn er alternatieven?
Ik geef het niet graag toe: Als ik aan het koken ben, pak ik meestal willekeurig een van mijn plastic snijplanken. De laatste tijd krijg ik twee vragen niet meer uit mijn hoofd, vooral omdat de planken er behoorlijk versleten uitzien: «Zijn ze überhaupt nog wel hygiënisch?» En: «Komen er door het constante snijden niet veel microplastic deeltjes in mijn eten?»
Natuurlijk heb ik ook een paar houten planken. Maar die gebruik ik alleen om brood op te snijden. Dus wat is beter: houten of plastic snijplanken?
Bron: Patrick Vogt
Als de appelschijfjes ineens naar knoflook of uien smaken
Voordat ik inga op de vraag wat het beste materiaal is, denk ik dat één ding fundamenteel is: het is zinvol om verschillende etenswaren op verschillende borden te snijden. Daarom heb ik verschillende snijplanken in mijn keuken, voor vlees, vis, groenten en brood.
Dit voorkomt dat bacteriën van het ene op het andere voedsel overgaan. Dit is vooral belangrijk bij rauw vlees: salmonella van gevogelte kan anders op salade of fruit terechtkomen.
Maar het zijn niet alleen ziekteverwekkers die pleiten voor aparte schappen. Je wilt niet dat je appelschijfjes ineens naar uien of knoflook smaken,
Hout heeft antibacteriële eigenschappen
Terug naar de beginvraag: Zijn houten of kunststof planken de betere keuze? Bij beide zorgt het veelvuldig snijden voor groeven waarin bacteriën zich kunnen nestelen.
Veel mensen geven waarschijnlijk de voorkeur aan kunststof omdat deze planken op hogere temperaturen in de vaatwasser gereinigd kunnen worden. Dit doodt ziektekiemen op een betrouwbare manier. Maar dat alleen is niet genoeg om een beslissing te nemen. Hoewel houten planken iets moeilijker schoon te maken zijn, hebben bepaalde houtsoorten zoals bamboe, esdoorn, beuken, eiken of olijf antibacteriële eigenschappen. Deze remmen de groei van bacteriën of doden ze zelfs.
In 1994 ontdekte het Food Safety Laboratory van de Universiteit van Wisconsin dat hout bacteriën kan doden. Dit komt door natuurlijke ingrediënten zoals polyfenolen en het vermogen van hout om vocht op te nemen. Bacteriën kunnen niet overleven zonder water. Een onderzoek van de Technische Universiteit van München kwam ook tot de conclusie dat de microbiële belasting op houten snijplanken vaak maar de helft is van die van plastic.
Een ander voordeel: hout zwelt licht op wanneer het wordt blootgesteld aan vocht. Hierdoor kunnen groeven zich na verloop van tijd weer sluiten. Bovendien is hout gemaakt van een hernieuwbare grondstof en ontstaat er geen plastic afval aan het einde van de levenscyclus.
Voor plastic: ze kunnen op hoge temperaturen in de vaatwasser gereinigd worden
Er zijn veel argumenten die pleiten voor houten snijplanken. Toch is de beslissing niet zo eenduidig. Het Bundesinstitut für Risikobewertung beschouwt kunststof snijplanken als hygiënischer, omdat ze bij hoge temperaturen in de vaatwasser gereinigd kunnen worden.
Ik gebruik daarom liever plastic, vooral voor gevogelte. Ik vind plastic ook praktischer voor sterk ruikende etenswaren zoals uien of knoflook of voor kleurende ingrediënten zoals rode bieten. Deze bakjes kunnen grondig worden gereinigd zonder dat er geurtjes of verkleuringen achterblijven.
En hoe zit het met microplastics - hoeveel en hoe gevaarlijk?
Zelfs al zijn plastic borden makkelijker schoon te maken, vraag ik me steeds vaker af of er microplastics in mijn eten - en dus in mijn lichaam - terechtkomen als ik het snij.
Een onderzoek uit 2023, gepubliceerd in het tijdschrift Environmental Science & Technology, kwam tot een duidelijke conclusie: er ontstaan tussen de 1536 en 7680 minuscule plastic deeltjes bij het gebruik van een plastic plank, die op het mes en dus in het eten terecht kunnen komen.
Het Duitse testbedrijf TÜV SÜD maakt onderscheid tussen primaire microplastics, die specifiek worden geproduceerd voor bijvoorbeeld cosmetica, en secundaire microplastics, die ontstaan door het schuren van grotere plastic onderdelen - bijvoorbeeld bij het snijden.
TÜV-SÜD mediawoordvoerder Dirk Moser-Delarami legt op verzoek uit: «Secundaire microplastics zijn vooral relevant voor snijplanken, omdat de kleinste plastic deeltjes mechanisch kunnen worden verwijderd tijdens het snijden en mogelijk kunnen worden overgedragen aan voedsel of spoelwater.» Dit effect is echter nog niet gestandaardiseerd of gereguleerd, omdat er geen bindende grenswaarden of gestandaardiseerde testmethoden zijn. «In dit opzicht is het nog geen thema voor TÜV SÜD.»
«Inname van microplastics is allesbehalve ongevaarlijk»
Het Duitse portaal voor consumentenbescherming « Öko-Test» heeft zich ook afgevraagd hoeveel microplasticdeeltjes er vrijkomen bij het snijden. Het verwijst naar het Bundesinstitut für Risikobewertung (BfR). «Onderzoeken tonen aan dat er microdeeltjes ontstaan bij het snijden op plastic planken.» En deze deeltjes kunnen ook in voedsel terechtkomen.
Maar volgens het BfR: «De meeste microplastics die met voedsel worden ingenomen, worden niet opgenomen in de darm maar onveranderd uitgescheiden.» Alleen zeer kleine deeltjes, kleiner dan 0,15 millimeter, kunnen de darmbarrière passeren. Verdere verspreiding in het lichaam via het bloed is alleen waarschijnlijk voor deeltjes kleiner dan 0,0015 millimeter. «Er is momenteel geen bewijs voor schadelijke effecten van microplastic deeltjes op de menselijke gezondheid», benadrukt het Federale Instituut.
« Getest» is voorzichtiger. Microplastics worden in veel alledaagse producten aangetroffen, maar het onderzoek staat nog in de kinderschoenen. Er zijn aanwijzingen dat langdurige inname niet ongevaarlijk is.
Wat zouden mogelijke alternatieven zijn?
Als ik tegen plastic ben vanwege de microplastics, maar ook niet echt warm loop voor hout, rijst de vraag: zijn er alternatieven?
Er zijn namelijk snijplanken gemaakt van materialen als steen, glas, marmer of titanium. Ze zien er hoogwaardig uit, maar zijn hard voor de messen. Deze worden sneller bot tijdens het snijden.
Er zijn ook duurzame oplossingen: Sommige borden zijn gemaakt van geperst papier. Ze zijn robuuster dan je zou denken en ook milieuvriendelijk.
Snijplanken van rubber worden ook steeds populairder. Fabrikanten beloven dat ze duurzaam en slijtvast zijn. In tegenstelling tot hout absorberen ze geen geuren of kleuren en ze worden beschreven als geschikt voor dagelijks gebruik.
Ik ben er nog niet uit welke plank ik in mijn keuken wil. Maar als ik naar mijn bekraste kunststof planken kijk, is één ding duidelijk: ik ben aan vervanging toe. En snel ook.
Omslagfoto: Shutterstock - siamionau pavel
Martin Rupf
Senior Editor
martin.rupf@digitecgalaxus.chTwee keer vader, derde kind in het gezin, paddestoelenplukker en visser, hardcore toeschouwer, half-Deense en wereldkampioen blunderaar.
18 opmerkingen
later