Achtergrond
Eerste wereldproblemen: als kinderen geen wensen meer hebben
van Michael Restin
Trap Streets - de opzettelijke fouten op Google Maps en Co.
31/3/2022
Vertaling: machinaal vertaald
Kaarten zijn bedoeld om je te helpen je weg te vinden, niet om je te verwarren. Toch staan er altijd straten en zelfs hele plaatsen op die je op het aardoppervlak nooit zult vinden. Dit is geen toeval.
De laatste tijd heb ik tijdens mijn vakantie een auto gehuurd. Ik deed het zonder klassiek navigatieapparaat. Enerzijds omdat de extra kosten (die niet veel verschil zouden hebben gemaakt) me irriteerden. Aan de andere kant, omdat ik arrogant dacht dat ik geen fel verlicht apparaat boven het dashboard nodig had dat me van verre als toerist zou ontmaskeren. Google Maps op de mobiele telefoon doet de truc.
Een doodlopende weg die alleen virtueel bestaat
Dit werkte eigenlijk relatief goed. Een paar misplaatsingen hier en daar en een wat vervelende plaatsing van de smartphone in de auto, maar ik kwam altijd op mijn bestemming. Voor korte afstanden probeerde ik de route van tevoren uit mijn hoofd te leren: Na het BP tankstation zijn er drie wegen die naar links gaan, ik neem de vierde. Eigenlijk heel eenvoudig.
Alleen die ene kleine doodlopende straat die op Google Maps stond aangegeven, bestond niet in het echte wegennet. Omdat ik toch mijn bestemming bereikte, besteedde ik niet veel aandacht aan de vergissing. Totdat ik op internet de naam Trap Street tegenkwam.
Trap Street is geen nieuw nummer uit het gelijknamige hiphop subgenre, maar de naam voor foute straten in grafische kaarten of digitale geodata. Pardon? Moeten kaarten ons niet oriënteren in plaats van ons te desoriënteren? Ja, dat zijn ze, daarom zijn valstraten eigenlijk altijd doodlopende of afgelegen trottoirs.
Het is niet de bedoeling om ons consumenten ten val te brengen, maar de dieven van intellectueel eigendom. Dit komt omdat kaarten auteursrechtelijk beschermd zijn en het auteursrecht toebehoort aan cartografen. Omdat kaarten en geodata idealiter altijd identiek zijn, is het moeilijk om plagiaat van eigen cartografisch werk te bewijzen. Tenzij men opzettelijk kleine fouten aanbrengt die geen enkele gebruiker schaden, maar de kaart uniek maken. Als de kaart of de digitale geodata illegaal gekopieerd worden, worden ook de valstraten overgedragen. De dader is veroordeeld!
Een verzonnen plek wordt ondertussen echt
Maar er is ook een voorbeeld waarbij dit niet helemaal werkte. Dit is geen verzonnen straat, maar een hele plaats, een zogenaamde Paper Town. In 1925 maakte cartograaf Otto G. Lindberg en zijn assistent Ernest Alpers begonnen een stratenplan van de staat New York te maken. Om hun auteursrecht te beschermen schreven ze Agloe in op het kruispunt van twee zandwegen - een anagram van de eerste letters van hun namen. Toen een paar jaar later het bedrijf Rand McNally ook een kaart van New York uitgaf en de plaats Agloe erop stond, wisten Lindberg en Alpers zeker dat de kaartgegevens van hen gestolen waren.
Maar de advocaten van Rand McNally verzekerden hen dat de plek echt bestond, wat geen leugen was. In de jaren 1930 opende een Ierse emigrant op deze plek een vissershut genaamd "Agloe Fishing Lodge", vermoedelijk omdat hij de naam had gezien op de kaart van Lindberg en Alpers. Deze waren destijds bij veel tankstations gratis verkrijgbaar. De naam raakte in de volgende jaren ingeburgerd. Er was een winkeltje en de naam werd ook genoemd in een reisverslag in de New York Times. Intussen is Agloe echter weer verdwenen.
Ander dan dat zijn er weinig voorbeelden van Trap Streets en Paper Towns, omdat cartografen begrijpelijkerwijs een grote mond houden. In 2005 bevestigde een woordvoerder van de Geographer's A-Z Street Atlas Company alleen aan de BBC dat er ruim 100 fictieve straten op hun Londense kaart staan. De Griekse stratenatlas van Athene is een van de weinige voorbeelden waar dieven expliciet worden gewaarschuwd dat er nepstraten op de kaarten staan.
Het Swiss Federal Office of Topography (swisstopo) speelt trouwens niet mee met de vervalsing. Haar kaarten bevatten geen valstrikken of Paper Towns, maar zijn trouw aan de werkelijkheid, zoals communicatiespecialiste Sandrine Klötzli mij verzekert: "Onze gegevens zijn altijd accuraat geweest en blijven dat ook nu nog."
Sinds 1 maart 2021 kunnen de digitale geodata van swisstopo zelfs gratis door iedereen worden gebruikt (ook commercieel), herverdeeld en opgewerkt; alleen een bronvermelding blijft vereist.
Kaarten als militair hulpmiddel
Kaartvervalsingen worden echter niet alleen gemaakt als plagiaatval, maar ook om militaire redenen. Ofwel om het voor terroristen moeilijker te maken om aanslagen te plannen, vandaar dat bepaalde overheidsgebouwen of militaire installaties op Google Maps worden verduisterd. Of om de overhand te houden in geval van oorlog. De commandanten van de voormalige Sovjet-Unie waren bijzonder goed in het op een dwaalspoor brengen van vijanden. Tijdens de Tweede Wereldoorlog speelden ze het Duitse leger opzettelijk valse kaarten voor, wat leidde tot een verlaten moerasland. In de DDR werd de methode ook gebruikt om de eigen burgers te controleren. Wie met een openbare kaart naar het Westen wilde vluchten had weinig kans van slagen, want de grenzen waren verkeerd getrokken.
.
Zelfs de gegevens van de geïnstalleerde navi die ik revileer zijn niet veilig voor manipulatie. Het "Global Positioning System" (GPS) wordt beheerd door het Amerikaanse ministerie van Defensie en was oorspronkelijk gereserveerd voor militair gebruik. Maar sinds 1983 kan iedereen de satellietsignalen ontvangen. De angst voor misbruik was groot en daarom werden de signalen kunstmatig verzwakt voor het grote publiek ("selectieve beschikbaarheid") en was plaatsbepaling slechts mogelijk tot op 100 meter nauwkeurig. In 2000 maakte de Amerikaanse president Bill Clinton vervolgens de "Selectieve Beschikbaarheid" ongedaan, maar het kon op elk moment door de Amerikaanse regering weer geactiveerd worden. Daarom heeft de EU haar eigen en het eerste civiele satellietnavigatiesysteem ontwikkeld, genaamd "Galileo". De meeste navigatieapparaten gebruiken echter nog steeds GPS-gegevens - uitsluitend of in combinatie met andere systemen.
Dankzij het kleine risico dat ik plotseling binnen 100 meter van mijn bestemming ben, keer ik de komende vakanties terug naar een ingebouwd navigatiesysteem. Hij valt niet in slaapstand en is ook niet afhankelijk van mobiele data. Bovendien kan ik het scherm ervan effectief zien, in tegenstelling tot dat van de mobiele telefoon, die ergens in de middenconsole ligt.
Mijn horizon verbreden: zo zou ik mijn leven in een paar woorden samenvatten. Ik hou ervan nieuwe dingen te ontdekken en meer te leren. Ik ben voortdurend op zoek naar nieuwe ervaringen op alle gebieden: reizen, lezen, koken, cinema of zelfs DIY.
45 opmerkingen
later