Wat als ... het glas opeens echt half leeg was?
19/6/2025
Vertaling: machinaal vertaald
Ik heb mezelf nog nooit zulke natuurkundige vragen gesteld. Toch ben ik dol op de antwoorden van Randall Munroe, die wetenschappelijk verantwoord zijn en versierd met strips. Ze leiden tenslotte alleen maar tot onheil in de aanvoegende wijs.
Fysica is verdeeld. Ik denk niet aan atomen, maar aan schoolklassen. Aan de ene kant zijn er de weinigen die alles doorhebben en enthousiast zijn om de wereld en zijn verbanden te ontdekken. Aan de andere kant zijn er de velen die al bij het zien van formules in het koude zweet uitbreken en de lessen doorstaan. Natuurkunde kwam in mijn leven in de vorm van een man in het wit met een kroon van haar, een syllabus en veel krijt. Aanvankelijk nog gemotiveerd, was ik al snel meer geïnteresseerd in uit het raam kijken.
Nu, tientallen jaren later, heb ik daar soms spijt van. Want alles is natuurkunde. En natuurkunde kan van alles zijn. Zelfs ronduit grappig! Randall Munroe bewijst dit met zijn boeken. Ik mag de man echt omdat hij een carrière bij NASA heeft ingeruild voor stokfiguren en wetenschappelijke antwoorden op absurde vragen. Wat je relatie tot wetenschap ook is - ze zijn absoluut de moeite waard om te lezen.
Munroe is de maker van de webcomic xkcd en heeft niet alleen het talent om met een paar streken tot de kern van de zaak door te dringen. Hij stort zich ook met heilige ernst op de absurde vragen van zijn publiek. In zijn zoektocht naar antwoorden denkt hij er zo consequent over na dat zelfs ik als zevende klasser geïnteresseerd zou zijn geweest. De fysieke deducties zijn net zo treffend als Munroe's humor. Alles kan immers in de aanvoegende wijs - en het menselijk brein heeft een groot gebied gereserveerd voor absurde kennis. Drie voorbeelden waarom de disclaimer «probeer dit thuis niet» slechts in beperkte mate serieus moet worden genomen. Wat als ...
... de aarde plotseling zou stoppen met draaien?
Het belangrijke punt hier is dat de atmosfeer zijn snelheid behoudt. Het korte antwoord (vrijwel iedereen zou sterven) is niet verrassend. Eerder Munroe's besef dat het dan pas interessant wordt. Helaas niet voor de 85 procent van de wereldbevolking die tussen de noordelijke en zuidelijke 42e breedtegraad woont en zou worden weggevaagd door een gigantische storm en de gevolgen daarvan, die hij geleidelijk onthult. Aan het begin van de ramp zouden er misschien nog een paar mensen over zijn in een onderzoeksstation op de Zuidpool - die dan op YouTube zouden kunnen zoeken naar Munroe's video-uitleg. Spoiler: Het wordt er niet snel beter op.
Kort samengevat: Verdere ongemakken zouden de dagen en nachten zijn, elk zes maanden lang, leidend tot nieuwe convectiestormen aan de dagkant en ijzingwekkende kou aan de nachtkant. Totdat de goede oude maan te hulp schiet: Die draait in dit model nog steeds rond de aarde. Terwijl hij in werkelijkheid elk jaar 3,8 centimeter weg van de aarde beweegt, zou hij nu langzaam dichter bij de stilstaande aarde komen totdat hij weer begint te draaien. Eind goed, al goed, maar alles is kapot.
... zou een glas echt half leeg zijn?
De een ziet de kansen, de ander altijd de risico's - en we kennen allemaal de glazen kwestie die de pessimisten letterlijk van de optimisten scheidt. Eén ding is zeker: in beide staat het woord «Mist». En er gebeurt snel onzin als Munroe naar de pen grijpt om de lucht in het glas te vervangen door een vacuüm. De wereld vergaat hier niet. Maar de natuurkundige verstopt zich liever onder de tafel terwijl de Opti's en Pessi's ruzie maken.
De meeste mensen zouden het waarschijnlijk op zijn minst eens kunnen worden over welke helft van het glas vol is en welke leeg. Munroe voert deze vraag ook tot het uiterste door en laat zien dat gebroken glas meestal geen geluk brengt. Tenminste niet als de optimist te dicht bij het glas staat.
... zou iedereen een laserpointer op de maan richten?
Zou hij van kleur veranderen en groen of rood opgloeien (de mensheid zou het nog eens moeten worden over de kleur)? Natuurlijk is het snelle antwoord niet genoeg voor Munroe. Een deel van het licht zou aankomen, maar zelfs miljarden van die dingen zouden niets tegen het zonlicht kunnen doen. Wat saai. Er is meer vermogen nodig. Wat als de hele wereldbevolking het gefocuste licht van zoeklichten of IMAX-projectoren met lampen van 30.000 watt zou gebruiken? Dat zou immers de eerste kleine successen opleveren. En het is slechts de opmaat naar de grote, apocalyptische bioscoop in Munroe's hoofd.
Met miljarden militaire megawatt lasers zou eindelijk de helderheid van de zon bereikt kunnen worden. Met de resterende oliereserves van de planeet en nog meer vermogen zouden we de zon twee minuten lang kunnen laten schijnen en de maan kunnen laten gloeien. Een compleet succes, dat nog maar het voorstadium is om uiteindelijk de satelliet van de aarde in een klomp plasma te veranderen. Het is bewonderenswaardig hoeveel energie Munroe in zijn gedachte-experimenten stopt.
Hij heeft door de jaren heen zoveel fans gevonden met zijn strips dat een asteroïde naar hem is vernoemd. Hoe toepasselijk. Voor mij zijn zijn boeken een geweldige mix van onzin en kennis die de wereld op het eerste gezicht niet nodig heeft. Op het tweede gezicht helpen ze ons om verbanden te begrijpen en de dingen met andere ogen te zien.
Het blijkt dat het grondig proberen te beantwoorden van een domme vraag je op behoorlijk interessante plaatsen kan brengen.
Hoe leuk dat hij mensen zoals ik meeneemt. Niet alleen weet ik nu hoeveel printers ik nodig zou hebben om alle Wikipedia-updates uit te printen. Maar ook hoe ik kennis beter kan laten beklijven.
Omslagfoto: Screenshot Youtube/@xkcd_whatif
Michael Restin
Senior Editor
Michael.Restin@digitecgalaxus.chEenvoudige schrijver, vader van twee kinderen. Is graag in beweging, beweegt zich door het dagelijkse gezinsleven, jongleert met verschillende ballen en laat af en toe iets vallen. Een bal. Of een opmerking. Of allebei.
1 commentaar
later