Repareren in plaats van weggooien: Dit is waar het recht op reparatie van de EU in voorziet

Op 23 april 2024 heeft het EU-parlement het "recht op reparatie" aangenomen. Na jarenlange onderhandelingen zijn de volgende stappen slechts formaliteiten. Toch kan het nog meer dan twee jaar duren voordat de nieuwe richtlijn volledig van kracht wordt.

Waarom doet de EU dit?

Om grondstoffen te besparen, geld te besparen en het klimaat te beschermen. Volgens de EU-Commissie wordt elk jaar alleen al in de EU 261 miljoen ton CO₂-equivalent gegenereerd door het weggooien van apparaten die nog bruikbaar zijn. Daarnaast wordt 30 miljoen ton grondstoffen verspild en 35 miljoen ton afval geproduceerd.

Consumenten zouden ook ongeveer 12 miljard euro meer uitgeven aan nieuwe aankopen dan nodig zou zijn voor reparaties. De EU verwacht dat de richtlijn zal leiden tot 4,8 miljard euro aan groei en investeringen.

Welke apparaten vallen onder het recht op reparatie?

Het nieuwe recht op reparatie geldt voor "gewone huishoudelijke producten". Voorbeelden hiervan zijn televisies, wasmachines, stofzuigers en smartphones. Er is geen definitieve lijst. Ik zou er bijvoorbeeld ook koptelefoons, laptops of beeldschermen onder scharen. Maar of digitale camera's nu nog gangbaar zijn, zou nog in de rechtszaal opgehelderd kunnen worden.

Fabrikanten worden verplicht om apparaten te repareren en te vervangen

Volgens de nieuwe regelgeving moeten fabrikanten "tijdige en kosteneffectieve reparaties" uitvoeren. Consumenten moeten ook worden geïnformeerd over het recht op reparatie. Bovendien moeten reparaties aantrekkelijker worden gemaakt door de aansprakelijkheidsperiode met een jaar te verlengen als de reparatie binnen de garantieperiode plaatsvindt - d.w.z. in de eerste twee jaar na aankoop.

Fabrikanten zijn ook verplicht om gangbare huishoudelijke producten die technisch nog te repareren zijn, te repareren. Klanten moeten tijdens de reparatieperiode vervangende apparaten kunnen lenen. Als reparatie niet mogelijk is, moet de klant kunnen kiezen voor een gereviseerd apparaat in plaats van een nieuw te moeten kopen.

Het is ook verplicht om huishoudelijke producten te repareren die technisch nog te repareren zijn.

Meer informatie over reparatievoorwaarden en -diensten

Een online platform met landelijke uitlopers is bedoeld om mensen te helpen reparatiecentra bij hen in de buurt te vinden. Het zal ook een lijst bevatten van verkopers van opgeknapte apparaten, potentiële kopers van defecte apparaten en reparatie-initiatieven zoals reparatiecafés.

Klanten kunnen reparaties beoordelen en vergelijken met behulp van een gestandaardiseerd formulier voor heel Europa. Dit verzamelt informatie over het type defect, de kosten en de duur van de reparatie.

Particuliere en onafhankelijke reparaties mogelijk maken

Als verdere maatregel wil de EU reparaties in de particuliere sector en bij onafhankelijke werkplaatsen mogelijk maken. Fabrikanten moeten "reserveonderdelen en gereedschap beschikbaar stellen tegen redelijke prijzen". Verder mogen reparaties niet bemoeilijkt worden door "contractuele clausules, hardware of software". Ze mogen bijvoorbeeld het gebruik van "gebruikte reserveonderdelen of met 3D-printers geproduceerde reserveonderdelen" niet verbieden. Als iemand hen een apparaat ter reparatie aanbiedt, mogen ze dat niet weigeren om economische redenen of omdat iemand anders het eerder heeft gerepareerd.

Reparaties aanmoedigen

EU-lidstaten moeten ten minste één maatregel implementeren om reparaties aan te moedigen. Dit kunnen bijvoorbeeld vouchers voor reparaties zijn, voorlichtingscampagnes, reparatiecursussen of het promoten van reparatiecafés en soortgelijke faciliteiten.

Wat nu

De EU-Raad moet de nieuwe richtlijn nog goedkeuren. Dit is een formaliteit. Met de daaropvolgende publicatie in het Publicatieblad hebben de lidstaten 24 maanden de tijd om het recht op reparatie om te zetten in nationale wetgeving. Het is op dit moment onduidelijk in welke vorm de regelgeving in Zwitserland zal worden aangenomen. Het is ook onduidelijk of fabrikanten hun service zullen aanpassen, onafhankelijk van lokale wetten voor heel Europa.

Tevredenheid en kritiek: nieuwe wet geldt alleen voor particuliere aankopen

Europese Europarlementariërs zijn tevreden over de nieuwe richtlijn. De Duitse Europarlementariër René Repasi (SPD) en rapporteur over de richtlijn is er zeker van: "Dit zal niet alleen reparaties gemakkelijker en goedkoper maken, maar ook een aantrekkelijk alternatief voor het kopen van dure nieuwe producten."

Fabrikanten en brancheorganisaties zijn openlijk terughoudend met het geven van beoordelingen. Sommige van hen zijn echter al begonnen met het aanbieden van reparatiekits of hebben hun apparaten beter repareerbaar gemaakt. Apple begon bijvoorbeeld in 2022 met de verkoop van reserveonderdelen en gereedschap voor de iPhone 12 en iPhone 13. De Fairphone is vanaf het begin gemakkelijk te repareren en HMD zet zich in voor zijn eerste smartphones onder eigen naam richten zich ook op betere repareerbaarheid

Voor "Right to Repair Europe", een vereniging van meer dan 100 organisaties, is de EU-richtlijn een stap in de goede richting. De NGO's, reparatieactivisten en -bedrijven en aanbieders van reserveonderdelen en gebruikte apparaten zijn echter niet helemaal tevreden. Ze hebben kritiek op het feit dat het recht op reparatie alleen geldt voor particuliere aankopen. Er zijn ook geen richtlijnen over wat een redelijke prijs is voor reserveonderdelen of gereedschap. Apple wordt als negatief voorbeeld genoemd, omdat het zelf repareren van een iPhone duurder is dan een bezoek aan een Apple winkel.

Volgens Right to Repair Europe zouden bedrijven bovendien te gemakkelijk een onafhankelijke reparatie kunnen verhinderen door te wijzen op legitieme en objectieve factoren - waaronder hun intellectuele eigendom. Het effect op nieuwe producten zou ook minimaal zijn: er bestaan al EU-richtlijnen die voorschrijven dat de meeste huishoudelijke producten vijf tot tien jaar gerepareerd moeten kunnen worden. <p