Waar zijn lenzen zonder autofocus goed voor?
Handmatige lenzen zijn goedkoop, maar dat mag niet de reden zijn om er een te kopen. Het is een bewuste keuze om beperkingen te accepteren - of er zelfs van te genieten.
Handmatig scherpstellen vertraagt het fotograferen. Het proces wordt minder hectisch en kan zelfs een kalmerend effect hebben. Vergelijkbaar met het schilderen van een schilderij. Als je fotografie als hobby beoefent, gaat het minder om efficiëntie en productie en meer om het plezier van het fotograferen. De vele variëteiten van de retrotrend getuigen hiervan, van filmcamera's tot pseudofilmcamera's tot superdure digitale camera's zonder videofunctie. Dani Kobi geeft een bijzonder indrukwekkend voorbeeld van langzame fotografie met zijn handmatige grootformaatcamera.
Er is nog een tweede reden waarom handmatige lenzen aantrekkelijk kunnen zijn: Ze kosten minder dan vergelijkbare objectieven met autofocus. Fabrikanten als 7artisans, Voigtländer en TTArtisan hebben hier een gat in de markt ontdekt. Ze bieden talloze lenzen aan die het zonder elektronica doen en daardoor heel betaalbaar zijn.
Zoals de TTArtisan 50mm f/1.2, die maar rond de 100 frank of euro kost. Deze lens is verkrijgbaar voor alle huidige bajonetten: Canon, Fujifilm, Nikon, Sony, L-Mount en MFT. Ik heb de versie voor Canon uitgeprobeerd.
De lens is al een paar jaar oud en je kunt er online talloze testrapporten over vinden. Ik wil niet nog een testrapport leveren, maar de lens gebruiken om ervaring op te doen met dit type fotografie.
Aangezien dit een lens is voor APS-C sensoren, wordt de beelddoorsnede op een full-frame camera met een factor 1,6 verkleind - oftewel de hoeken blijven donker. De lens is klein ondanks zijn hoge snelheid - deels vanwege het APS-C formaat, maar ook omdat er behalve het glas niets in zit - geen scherpstelmotoren, geen beeldstabilisator.
Geen elektronische gegevensoverdracht
Handmatig scherpstellen is ook mogelijk met objectieven met autofocus: schakel gewoon de autofocus uit. Maar dat is niet hetzelfde. Als ik bijvoorbeeld een Canon objectief op de camera aansluit, wordt er nog steeds informatie uitgewisseld tussen de camera en het objectief, zelfs als de handmatige scherpstelling is geactiveerd. Dit is niet het geval bij de TTArtisan lens.
Omdat het geen elektronische contacten heeft, heeft de camera niet eens door dat er een lens is aangesloten. En als er - zogenaamd - geen lens is aangesloten, blijft de ontspanner vergrendeld. Om überhaupt foto's te kunnen maken, moet ik in het cameramenu aangeven dat de camera ook zonder objectief werkt.
De camera weet bovendien niet welk diafragma is ingesteld. De diafragmavoorkeuze (Av) werkt nog wel, alleen ontbreekt de diafragma-informatie in de metadata. De handmatige stand M werkt ook, maar P en Tv (of S) niet. Ik kan wel foto's maken in deze standen, maar ze zijn verkeerd belicht.
Twee hulpmiddelen voor handmatig scherpstellen
In het begin zijn mijn foto's zelden scherp. Dat komt omdat ik in de zoeker of op het LCD-scherm niet kan zien of het scherpstelpunt precies op de goede plek zit. Daarom activeer ik focus peaking. De scherpe delen van het beeld worden rood gemarkeerd in de zoeker. Deze breiden zich uit met de scherptediepte. Yep, dit werkt ook zonder gegevensoverdracht omdat het beeld wordt geanalyseerd.
Hoewel ik me snel realiseer dat de rode randen me storen bij het selecteren van de beelduitsnede. Daarom gebruik ik het tweede hulpmiddel: het vergrootglas laat me de beelduitsnede zes of vijftien keer vergroot zien in twee stappen. Zo kan ik precies op een bepaald punt focussen. Ik verplaats de uitsnede met de mini-joystick.
Continue opnamefunctie verhoogt de trefkans
Met een diafragma van f/1.2 is de scherptediepte zo ondiep dat de kleinste beweging ervoor kan zorgen dat de scherpstelling niet goed is. Enerzijds geldt dit voor bewegingen van de camera, bijvoorbeeld als ik fotografeer zonder statief en nergens steun heb. Aan de andere kant heeft het ook invloed op bewegingen van het onderwerp, bijvoorbeeld bij een portret of wanneer een plant lichtjes beweegt in de wind.
In deze gevallen helpt de continu-opnamefunctie. Ik maak zo'n vijf foto's in korte tijd, in de hoop dat er eentje perfect scherp is op de gewenste locatie. Dit levert echter veel afval op en garandeert niet dat een foto echt perfect scherp is. Het vergroot alleen de kans.
Het is verleidelijk om een snelle, handmatige lens te kopen voor portretten. Je krijgt immers veel snelheid voor weinig geld. Hierdoor kun je het gezicht duidelijk van de achtergrond scheiden en krijg je ook prachtige bokeh en soft-focus effecten. Bij handmatig scherpstellen met een open diafragma is het echter erg moeilijk om precies goed scherp te stellen. Als je een klein budget hebt, zou ik een iets lagere snelheid aanraden, maar met autofocus. In het geval van Canon is dat bijvoorbeeld de 50mm f/1.8.
Objects op korte afstand: Ja, maar niet met dit objectief
Objectfotografie is over het algemeen geschikt voor handmatig scherpstellen. Er beweegt niets, je hebt de tijd en je kunt met een statief werken. Maar de TTArtisan die ik heb gekozen is niet de juiste lens hiervoor. Ten eerste kan hij maar vanaf 50 centimeter scherpstellen. Met een brandpuntsafstand van 50 millimeter is dat niet dichtbij genoeg voor kleine objecten. Ten tweede is de hoge snelheid van weinig nut op korte afstand. De scherptediepte is ondiep en het scherpe deel van het beeld is veel te klein. Nog afgezien van het feit dat het moeilijk is om het brandpunt precies te raken.
Hier moest ik het diafragma vergroten tot f/2 om het te laten werken. Zelfs dan is de achtergrond nog rustig genoeg.
Sporten en wild
Een lens met handmatige scherpstelling is niet geschikt voor wildlife. Het is ook niet de juiste keuze voor sport, maar het is nog altijd beter dan een onbetrouwbare of trage autofocus. Sportfoto's zijn succesvol als je van tevoren weet dat een sporter op een bepaald punt zal verschijnen. Dan stel je van tevoren scherp op deze afstand. Geschikte sporten hiervoor zijn auto-, motor- en fietsraces en veel atletiekdisciplines. Maar ook een voetbalwedstrijd kan nuttige foto's opleveren, bijvoorbeeld in standaardsituaties.
Voor sport kan een handmatige telelens zoals de TTArtisan 500mm handig zijn. Voor wilde dieren denk ik niet zo veel. Behalve als ze slapen.
Video
In bepaalde gevallen is een handmatige lens ook handig voor video. Het moet natuurlijk wel een scène zijn waarin je niet constant opnieuw hoeft scherp te stellen. En je kunt zelf de snelheid kiezen bij het scherpstellen. Meestal gebruik je een statief om je te helpen. Omdat handmatige lenzen geen scherpstelmotor of beeldstabilisator hebben, veroorzaken ze geen ruis die op de video te horen is.
Conclusie: Koop niet alleen vanwege de prijs
Veel handmatige lenzen lokken je met hun hoge snelheid, waaronder de mijne: f/1.2 voor 100 frank, dat is moeilijk te weerstaan. Maar als je alleen maar geld wilt besparen, zijn deze lenzen niet de juiste keuze. Hoe groter het diafragma, hoe moeilijker het is om scherp te stellen - vooral als je portretfoto's maakt. Continu fotograferen helpt, maar je hebt veel geduld nodig en zult een enorme hoeveelheid afval produceren. Van dichtbij zien zelfs perfect scherpgestelde foto's er soms vreselijk uit omdat de scherptediepte te klein is.
Als je daarentegen van langzame, statische fotografie houdt, is een handmatige lens de juiste keuze. Landschapsfotografie werkt heel goed als je er de tijd voor neemt. Objectfotografie ook, als je maar dichtbij genoeg kunt komen met de lens. Grappig genoeg zijn zelfs bepaalde sportfoto's succesvol, ook al is dit zeker niet het domein van handmatige lenzen.
David Lee
Senior Editor
David.Lee@digitecgalaxus.chMijn belangstelling voor computers en schrijven leidde me relatief vroeg (2000) naar de technische journalistiek. Ik ben geïnteresseerd in hoe je technologie kunt gebruiken zonder gebruikt te worden. In mijn vrije tijd maak ik graag muziek waarbij ik mijn gemiddelde talent compenseer met een enorme passie.
30 opmerkingen
later