7 vragen en antwoorden over de rechtszaak tegen Meta

Samuel Buchmann

29/4/2025

Vertaling: machinaal vertaald

Een belangrijke rechtszaak tegen Meta is al twee weken aan de gang. De vraag is of Mark Zuckerberg met oneerlijke methoden een monopolie heeft gecreëerd. De rechtszaak is zowel juridisch als politiek explosief.

Mark Zuckerberg vecht voor zijn imperium in de rechtszaal. De Amerikaanse Federal Trade Commission (FTC) wil zijn bedrijf uit elkaar halen. Meta heeft een social media monopolie gecreëerd door zijn marktmacht te misbruiken. De techgigant zou daarom Instagram en Whatsapp moeten verkopen.

Het feit dat de rechtszaak überhaupt plaatsvindt is een nederlaag voor Zuckerberg. Maandenlang heeft hij vriendjes gemaakt met Donald Trump - ongetwijfeld met het doel om de rechtszaak te laten verdwijnen. Maar Zuckerbergs avances lijken tot nu toe op weinig bijval van de president te hebben kunnen rekenen. Maar uiteindelijk maakt dat misschien niet uit, want de zaak is gebouwd op wankele fundamenten.

1. waarvan wordt Meta beschuldigd?

De klacht van de FTC gaat over de overnames van Instagram (2012) en WhatsApp (2014) door Meta. In beide gevallen zou het bedrijf van Zuckerberg, dat toen nog Facebook heette, opzettelijk de vrije marktconcurrentie hebben verhinderd. Dit is de reden waarom Meta vandaag de dag nog steeds een monopolie heeft - ten koste van consumenten. Als oplossing pleit de antitrustautoriteit voor de verzelfstandiging van Instagram en Meta.

Het verkrijgen van een monopoliepositie met een goed product is in principe niet illegaal in de VS. Maar zodra een bedrijf een marktsector domineert, gelden er strengere regels. De zogenaamde Sherman Act verbiedt het verhinderen van concurrentie door oneerlijke methoden - en dit is precies wat de FTC Meta verwijt te doen.

2 Wat is de politieke achtergrond?

De Federal Trade Commission opereert theoretisch onafhankelijk van de Amerikaanse overheid, maar die laatste benoemt de voorzitter. President Donald Trump ontsloeg het vorige hoofd, Lina Khan, kort na zijn aantreden en benoemde Andrew Ferguson. Hij kan dus de facto druk uitoefenen op de autoriteit om bepaalde zaken krachtiger te vervolgen of te laten vallen.

Zuckerberg heeft daarom de afgelopen maanden geprobeerd de president in de val te lokken. Hij begon daarmee toen de verkiezing van Trump zo goed als zeker leek na de moordaanslag. Hoewel Zuckerberg Trump nooit expliciet heeft gesteund, beschreef hij hem in een interview wel als «badass». Na de verkiezing heeft hij geld gedoneerd voor zijn inauguratie en bezocht hij hem in Mar-a-Lago.

Meta heeft ook zijn fact-checking team afgeschaft - een ommezwaai om Trump een plezier te doen. In 2020 namen Facebook en Instagram doortastende maatregelen tegen desinformatie. Ze verwijderden ook posts van Trump waarin hij beweerde dat kinderen immuun waren voor het coronavirus. Na de bestorming van het Capitool in januari 2021 blokkeerde Meta zelfs het account van de president omdat hij had opgeroepen tot geweld.

Sindsdien staat Trump niet op goede voet met Zuckerberg. Hij bekritiseerde hem hard en beweerde dat Meta de verkiezingen van 2020 had beïnvloed. In een boek dreigde hij de CEO van Meta zelfs met levenslang. Trump lijkt immuun voor het charmeoffensief van Zuckerberg. Hij heeft zich in ieder geval nog niet gemengd in de zaak tegen Meta.

3. Hoe oud is de rechtszaak?

De rechtszaak werd oorspronkelijk aangespannen onder Donald Trump in december 2020. In juni 2021 verwierp een rechtbank de aanklacht omdat deze te slecht was opgesteld en geen bewijs leverde voor het vermeende monopolie van Meta - een aanklacht van de toenmalige voorzitter van de FTC, Joseph Simons. De rechtbank liet de deur echter op een kier staan. Want het verwierp alleen de aanklacht en niet de zaak zelf.

Joe Biden's FTC-voorzitter Lina Khan herzag de aanklacht en diende de zaak in augustus 2021 opnieuw in. Met succes. Meta diende twee verzoekschriften in om de zaak weer te laten verwerpen. De rechtbank wees het verzoek twee keer af. De advocaten van Meta slaagden er wel in om het proces uit te stellen tot na de verkiezing van Trump. De nieuwe FTC-voorzitter Andrew Ferguson kende echter ook geen genade: het proces begon op 14 april 2025 en Mark Zuckerberg moest verschijnen in de rechtbank van Columbia.

4. Hoe argumenteert de FTC?

De FTC zegt dat Meta bewust Instagram en WhatsApp heeft gekocht om concurrentie te voorkomen. Het bedrijf berokkent consumenten dus indirect schade. Want zonder concurrentie wordt Meta niet gedwongen zijn diensten zo goed mogelijk te maken.

Voor het eerste deel van de bewering presenteert de FTC talloze bewijzen. Dit omvat emails van Merk Zuckerberg waarin hij zijn bedrijfsstrategie onthult. De CEO van Meta schreef bijvoorbeeld: «Het is beter om te kopen dan om te concurreren.» En verwijzend naar de overname van Instagram: «Wat we echt kopen is tijd.»

Het tweede deel van de claim is moeilijker te bewijzen. De FTC moet een denkbeeldige wereld creëren waarin Facebook de andere platforms niet zou hebben gekocht. Volgens de autoriteit zouden er in zo'n wereld meer en betere sociale mediadiensten zijn dan nu. Om dit argument te laten werken in een tijdperk van TikTok, X en YouTube Shorts, definieert de FTC de markt als «persoonlijke sociale netwerken». En in de ogen van de autoriteit zijn daar alleen Facebook, Instagram, WhatsApp, Snapchat en MeWe actief.

5. Wat zijn de tegenargumenten van Meta?

Zuckerberg en zijn advocaten beweren dat Instagram en WhatsApp alleen zo succesvol zijn geworden met de hulp van Meta. Uit interne documenten blijkt dat Instagram slechts tien miljoen gebruikers had toen het werd overgenomen. Nu heeft het er twee miljard. Meta beweert dat consumenten niet zijn benadeeld. Integendeel: de platforms zijn zelfs beter geworden door de overname.

Verder verdedigt Meta zich tegen de monopoliebeschuldiging. Volgens de advocaten moeten Facebook en Instagram zich laten gelden in een controversiële markt waar ook TikTok, X, YouTube en iMessage deel van uitmaken. Als bewijs presenteerden ze onder andere interne statistieken: Toen TikTok in januari tijdelijk offline ging in de VS, schoten de gebruikersaantallen op Facebook en Instagram omhoog.

6. Wat zijn de kansen dat de rechtszaak slaagt?

De meeste experts denken dat de rechtszaak weinig kans van slagen heeft. Het lijkt aannemelijk dat Merk Zuckerberg bewust concurrentie wilde voorkomen. Maar de marktdefinitie van de FTC is vergezocht. Je kunt moeilijk beweren dat TikTok, X en YouTube vandaag de dag geen directe concurrenten zijn van Facebook en Instagram - wat de monopoliebewering zou doen instorten. Bovendien kan de schade die consumenten lijden door het gebrek aan concurrentie alleen hypothetisch worden beargumenteerd. De werkelijke marktmacht van TikTok, X en YouTube is ver te zoeken.

De echte marktmacht van Meta ligt in het netwerkeffect: als je één product gebruikt, zal Mark Zuckerberg meedogenloos alle andere door je strot duwen. Dit werkte voor Instagram toen het werd overgenomen door Facebook. Vandaag herhaalt Meta het principe met de korte berichtendienst «Threads», waarvoor je ook ongevraagd meldingen krijgt op Instagram. En de interne chatbot «Llama» wordt gevoed met de verzamelde persoonlijke content van alle platforms. Maar niets van dit alles is het onderwerp van deze rechtszaak.

Een ander feit dat de geloofwaardigheid van de FTC ondermijnt: Het was juist de FTC die de overnames van Instagram en WhatsApp in 2012 en 2014 goedkeurde. Het lijkt hypocriet dat dezelfde instantie hier tien jaar later over zeurt. Een uitspraak tegen Meta zou de rechtszekerheid van dergelijke overnames fundamenteel op losse schroeven zetten.

Aan het eind van de dag heeft de FTC dus een slechte hand vanuit huidig perspectief. Uiteindelijk kan de beslissing echter ook afhangen van politieke factoren: Als Mark Zuckerberg Donald Trump voor zich wint, zal de zaak waarschijnlijk snel in het niets verdwijnen. Als de FTC erin slaagt om Meta's monopolie af te schilderen als een bedreiging voor de vrijheid van meningsuiting, zal de Republikeinse president het techbedrijf laten stoven in de rechtszaal.

7 Wat gebeurt er nu?

De rechtszaak voor de rechtbank van Columbia duurt nog een paar weken. Een uitspraak wordt pas in de zomer verwacht. Naast Mark Zuckerberg hebben Meta's voormalige COO Sheryl Sandberg en Instagram medeoprichter Kevin Syström al getuigd in de rechtszaal. WhatsApp medeoprichter Brian Acton zal later ook zijn zegje doen.

Als de FTC de zaak wint, zal de rechtbank vervolgens moeten beslissen over de consequenties. Zo'n «Remedies Trial» begint deze week tegen Google, bijvoorbeeld vanwege zijn zoekmachinemonopolie. Meta zou gedwongen kunnen worden om Instagram en WhatsApp te verkopen. Het is echter waarschijnlijk dat de verliezende partij in beroep zal gaan tegen de uitspraak. De zaak zal zich daarom waarschijnlijk nog jaren voortslepen.

Samuel Buchmann

Senior Editor

Samuel.Buchmann@digitecgalaxus.ch

Mijn vingerafdruk verandert vaak zo drastisch dat mijn MacBook hem niet meer herkent. De reden? Als ik me niet vastklamp aan een beeldscherm of camera, dan klamp ik me waarschijnlijk aan mijn vingertoppen vast aan een rotswand.

Deze artikelen kunnen je ook interesseren