
Achtergrond
Meta onder druk - Deel 1: Hoe Facebook uncool is geworden
van Samuel Buchmann
Sony brengt "The Social Network" terug naar het witte doek. De eerste film vierde de opkomst van een nerd. De tweede zou kunnen laten zien hoeveel macht en verantwoordelijkheid een sociaal netwerk heeft.
Herinner je je de kille beelden van Harvard, de koortsachtige typgeluiden en Jesse Eisenberg als Mark Zuckerberg die alles en iedereen de grond in praat? «The Social Network» liet ons zien hoe een imperium werd gecreëerd vanuit een vaststaand idee. Een imperium dat de manier waarop we contact maken, werken en zelfs stemmen voorgoed heeft veranderd.
Nu gaat het verhaal verder: Sony heeft Deadline bevestigd dat «The Social Network Part II» in de maak is. Terug aan boord: Aaron Sorkin, de briljante scenarioschrijver wiens vlijmscherpe dialogen in het eerste deel al voor veel opschudding zorgden. Hij zal deze keer ook regisseren.
Het tweede deel is echter geen klassiek vervolg, maar een op zichzelf staande film die gaat over de duistere erfenis van Facebook.
Toen «The Social Network» in 2010 uitkwam, was Facebook op een ongekend hoogtepunt. Zelfs toen was meer dan 500 miljoen gebruikers een onvoorstelbaar aantal. De film toonde het begin van Mark Zuckerberg, van de feestcultuur op Harvard tot juridische geschillen ter waarde van miljoenen met voormalige vrienden en zakenpartners.
Maar de film was meer dan een biopic. Het was een tijdscapsule. Regisseur David Fincher dompelde het verhaal onder in koude, stijlvolle beelden. Het scenario van Sorkin veranderde programmacode en juridische geschillen in een drama over macht, eenzaamheid en de kosten van succes.
Het publiek zag niet alleen de geboorte van Facebook. Het kreeg een duidelijk idee dat sociale netwerken meer zijn dan een digitale gimmick. Ze werden een symbool van vooruitgang, hebzucht en isolement.
«The Social Network» won drie Oscars, waaronder een voor het scenario. Het was een popculturevenement dat liet zien dat technische verhalen ook op het witte doek konden werken. Maar de echte thriller begon na de aftiteling.
Bijna 15 jaar later ziet de wereld er anders uit. En Facebook ook. Het bedrijf heet nu Meta. Maar de nieuwe naam kan de problemen die zich de afgelopen jaren hebben opgestapeld niet verbergen. Klokkenluiders zoals Frances Haugen hebben geholpen om licht te werpen op de duisternis. Mijn collega Samuel heeft een hele serie aan dit thema gewijd. Je kunt het eerste deel hier vinden:
Drie voorbeelden zijn tekenend voor de crash van Facebook:
Cambridge Analytica was de eerste grote klap. In 2018 onthulden klokkenluiders en onderzoeksjournalisten dat het bedrijf miljoenen persoonlijke Facebook-gegevens had afgetapt om politieke campagnes te beïnvloeden. Het schandaal schokte het vertrouwen in sociale media wereldwijd. De onthullingen raakten het hart van democratische processen.
Dan kwamen de Facebook Files: een serie artikelen in de Wall Street Journal in 2021, waaruit bleek dat Facebook precies wist welke schade het platform intern aanrichtte, vooral bij jongeren, ontwikkelingslanden en het wereldwijde informatie-ecosysteem. Haat, verdeeldheid, nep news: Facebook wist het en deed vaak niets.
En dan is er nog de vraag naar de verantwoordelijkheid voor 6 januari 2021, toen het Amerikaanse Capitool werd bestormd door Trump-aanhangers. Hier wordt het bijzonder explosief. Maar daarover later meer.
Meta investeert miljarden in de Metaverse, terwijl de gebruikersaantallen stagneren en het vertrouwen in het platform afbrokkelt. Facebook is niet langer een plek waar mensen alleen kattenfoto's delen. Het is een machtsfactor geworden die samenlevingen vormt en verdeelt.
Dit alles zorgt voor een verhaal dat dramatischer is dan veel fictieve verhalen. Geen wonder dat Aaron Sorkin het verhaal nu wil voortzetten.
Als iemand dit verhaal kan vertellen, is het Aaron Sorkin wel. Hij heeft een zeldzaam talent: hij maakt complexe thema's spannend zonder ze te bagatelliseren. Of het nu gaat om politiek in «The West Wing», de mediawereld in «The Newsroom», technologie in «Steve Jobs» of het ontstaan van Facebook.
Sorkin houdt van personages die op de grens staan van genialiteit en waanzin. Visionairs die tegelijkertijd gedreven zijn. Dat is precies waar het drama zit: in briljante geesten die te ver gaan, de regels breken en daarbij morele afgronden blootleggen.
De dialogen zijn vaak zo snel en messcherp dat je nauwelijks op adem kunt komen. Maar er zit altijd een dieper commentaar achter over macht, ethiek en menselijke zwakheden. Dit is precies wat deel II zo explosief zou kunnen maken.
Officieel heet het project op dit moment «Part II». Insiders benadrukken echter dat het geen simpel vervolg wordt. In plaats daarvan wordt het een op zichzelf staande film die de transformatie van Facebook volgt van revolutionaire start-up tot wereldwijde probleemgeval.
Volgens Deadline draait de film om de onthullingen van de Facebook Files. Dit gaat over het feit dat Facebook intern al lang wist hoeveel haat, nep news en giftige inhoud het wereldwijde informatiesysteem beschadigde en hoe weinig het bedrijf eraan deed.
Het zou ook kunnen gaan over de persoonlijke transformatie van Zuckerberg: Van charismatische visionair tot CEO die zwetend voor congrescommissies staat, vragen ontwijkt en de uitweg zoekt in het metaversum.
Of de film de gebeurtenissen van 6 januari direct weergeeft is volgens Deadline onduidelijk. Het lijkt echter waarschijnlijk dat de politieke gevolgen van de algoritmen van Facebook een centrale rol zullen spelen. Vorig jaar zei Sorkin in een interview dat hij Facebook deels verantwoordelijk hield voor de bestorming van het Capitool in Washington op 6 januari 2021.
Eén ding is zeker: Sorkin heeft nu een verhaal gevonden dat hem aangrijpt. En het is groter dan alleen een voortzetting van het oprichtingsverhaal. En één ding moet duidelijk zijn: Deze keer wordt het nog politieker, nog donkerder, nog relevanter.
Facebook of Meta is geen normaal bedrijf. Het draait om jou. Mij. Wij allemaal. Het beïnvloedt de manier waarop miljarden mensen informatie consumeren, wat ze kopen, waar ze in geloven, op wie we stemmen en hoe we met elkaar praten.
Velen van ons hebben al lang een ambivalente relatie met sociale media. We houden van het netwerken, het snelle news, het bereik. Tegelijkertijd wantrouwen we de algoritmes die haat aanwakkeren en onze gegevens verslinden.
Een film als «The Social Network Part II» zou kunnen helpen om deze tegenstrijdigheden zichtbaarder te maken. Sorkin zou kunnen laten zien hoe een visie een wereldwijd bedrijf wordt dat ervan verdacht wordt democratieën in gevaar te brengen. En hij zou vragen kunnen stellen die ons allemaal aangaan:
Het gaat niet alleen om Zuckerberg of Meta. Het gaat over hoe onze samenleving werkt of faalt in het digitale tijdperk.
Mijn interesses zijn gevarieerd, ik geniet gewoon graag van het leven. Altijd op zoek naar nieuws over darten, gamen, films en series.