Meestal ga ik graag naar begrafenissen, hoewel het eigenlijk altijd een trieste gelegenheid is. Kan ik dat doen? Ik vraag een ritueel leider die begrafenissen en abdicaties begeleidt.
Wanneer deze gevoelens opkwamen, was ik altijd blij.
Bij een begrafenis ontmoet Harold de 79-jarige Maude. De bejaarde maakt indruk op hem met humoristische brutaliteit en een onwankelbare joie de vivre die talloze slagen van het lot ongeschonden heeft overleefd.
Een paar jaar geleden stelde ik me, uit een mengeling van verveling en fascinatie, voor dat ik als gepensioneerde door overlijdensberichten bladerde en dan spannend klinkende begrafenissen uitzocht en bijwoonde.
Ritueel leider: "Vaak leer je op de begrafenis de overledene opnieuw kennen"
De wensen van de nabestaanden zijn ook belangrijk
Dat begrafenissen niet allemaal triest hoeven te zijn werd in 1994 ook bewezen door de speelfilm "four weddings and a funeral" met Hugh Grant en Andie MacDowell in de hoofdrollen.
Maar hoe wil ik dat mijn eigen abdicatie er in de hopelijk verre toekomst uitziet? Natuurlijk heb ik mijn vrouw en kinderen al een of twee abdicatie-instructies gegeven. "En natuurlijk hoop ik dat veel mensen op mijn begrafenis de honneurs waarnemen en hopelijk samen herinneringen ophalen - zoals ik altijd doe.
Op maandag keek de hele wereld naar Londen voor de begrafenis van koningin Elizabeth II. Eerlijk gezegd had ik daar graag bij willen zijn. Want begrafenissen hebben me altijd gefascineerd. Eigenlijk zijn ze een trieste bedoening. Eigenlijk. Maar bijna elke keer dat ik naar een begrafenis ben geweest, heb ik gemerkt dat ik het moment als "mooi" beschouw. Nou, ik heb tot nu toe niet het geluk gehad om naar veel begrafenissen te gaan, en op een enkele uitzondering na waren de overledenen mensen die "hun leven hadden geleefd". En toch schaamde ik me er altijd bijna een beetje voor dat ik uitkeek naar een begrafenis en die dan ook als iets positiefs zag.
Wanneer deze gevoelens opkwamen, herinnerde ik me het personage Harold Chasen uit de roman "Harold and Maude" van de Australische schrijver Collin Higgins. In 1971 werd de zwarte komedie verfilmd. Het gaat over een jongeman die opgroeit in een uitbundig landhuis. Harold kon daadwerkelijk genieten van een zorgeloos luxe leven. In plaats daarvan probeert hij zijn moeder van streek te maken met theatrale zelfmoordscènes. Zij probeert op haar beurt een vrouw te vinden voor haar zoon, wat Harold vakkundig voorkomt. Het enige waar hij echt van geniet is het bijwonen van begrafenissen, waarvoor hij altijd een pikzwarte lijkwagen koopt.
Harold besucht mit Vorliebe Beerdigungen und lernt bei einer solchen Maude kennen. Bron: Keystone
De redenen waarom ik graag naar begrafenissen ga zijn eigenlijk de volgende. Ten eerste uit de menselijke behoefte om afscheid te nemen en de overledene de laatste eer te bewijzen. Ten tweede om de nabestaanden te laten zien hoeveel de overledene ook voor mij betekende. En vaak, vooral als een ver familielid is overleden, ontmoet je mensen die je nooit of al eeuwen niet hebt ontmoet. Ten derde: Het doet me altijd goed om geconfronteerd te worden met de eindigheid van het leven, die we in onze hogesnelheidsmaatschappij maar al te graag verdringen. En ten vierde: genieten van het leven dat men nog heeft in tegenstelling tot de overledene bij de daaropvolgende begrafenismaaltijd, waar het er niet zelden baldadig en vrolijk aan toe gaat.
Is mijn zwak voor begrafenissen nog normaal? Ik neem contact op met Michaela Tobler. Zij is ritueel leider en leidt als zodanig abbacies en begrafenissen. "Natuurlijk is de gelegenheid van een begrafenis of abdicatie in principe een droevige, namelijk het overlijden van een dierbare," zegt Michaela Tobler, die sinds anderhalf jaar abdicatieceremonies begeleidt. Uiteindelijk gaat het erom dank je wel te zeggen en de overledene eer te bewijzen. Bij iemand van wie gezegd kan worden dat hij zijn leven "geleefd" heeft, overheerst meestal het gevoel van dankbaarheid. "De situatie is natuurlijk anders wanneer kinderen of jongeren ter ruste moeten worden gelegd of de persoon zelf is overleden, omdat de dood simpelweg te vroeg is gekomen of de omstandigheden bijzonder tragisch waren."
Ritualleiterin Michaela Tobler sagt: «Hinterbliebene werden von der Anteilnahme der Gemeinschaft getragen.»
Afscheidsceremonies en begrafenissen zijn ook belangrijk voor de nabestaanden, omdat ze door de aanwezige rouwenden een gevoel krijgen van hoeveel de overledene voor zoveel mensen betekende. "En door deze deelname worden de nabestaanden in hun verdriet gesteund door deze gemeenschap," zegt Tobler. . In de regel is een begrafenis de laatste viering "die precies in deze samenstelling plaatsvindt." Bovendien ontmoeten mensen die elkaar al eeuwen of helemaal nooit hebben ontmoet elkaar vaak op begrafenissen. "Het is ook vaak zo dat je een overledene opnieuw leert kennen op zijn begrafenis. Het is niet ongebruikelijk dat bij de begrafenismaaltijd foto's of dia's worden getoond en dat mensen samen herinneringen ophalen," zegt Tobler.
Ook al voelen veel mensen zich steeds minder verbonden met een religie of kerk, de wens voor een afscheidsritueel blijft, zegt hij. "In Zwitserland verkeren we in de gelukkige omstandigheid dat eigenlijk alle vormen van begraven zijn toegestaan, vooral in de natuur," benadrukt Tobler. En juist omdat ze niet gebonden is aan kerkelijke richtlijnen, is ze vrij om de ceremonies vorm te geven. Een overleden heavy metal fan vroeg het nummer "Highway to Hell" voor zijn begrafenis, omdat hij uitkeek naar een reünie met zijn vrienden die voor hem gestorven waren.
Eén boodschap is belangrijk voor Michaela Tobler: "Als een dierbare overlijdt, vergeet je vaak dat je de tijd kunt nemen en je niet moet haasten," zei ze, eraan toevoegend dat ze verschillende keren heeft ervaren dat het de moeite waard is om de tijd te nemen als het gaat om de manier waarop afscheid van een dierbare moet worden genomen. "Natuurlijk helpt het als je de wensen van de overledene kent. Maar het is ook belangrijk om duidelijk te zijn over wat voor jou als nabestaande belangrijk is."
