Illegaal: Hoe influencers adverteren met valse gezondheidsbeloften op Insta en co.

Anna Sandner

11/7/2025

Vertaling: machinaal vertaald

Vlekkeloze huid, stralende ogen, een supplement voor alles - voedingssupplementen worden op Instagram gepresenteerd als wondermiddeltjes, terwijl risico's en een gebrek aan controle nauwelijks ter sprake komen. Foodwatch laat zien hoe reclamebeloftes kunnen veranderen in echt gevaar.

Je scrollt door Insta: tussen workout-rollen, zelfzorgtips en avocadobrood springt er ineens iemand uit die eruitziet alsof hij zo uit een glossy gezondheidslaboratorium is gestapt: perfecte huid, wakkere ogen, overduidelijk hypergezond - en dat allemaal zogenaamd dankzij «dit ene supplement».

Klinkt dit je bekend in de oren? Dan is het je misschien opgevallen dat een verbazingwekkend aantal medfluencers beweert dit één wondermiddel te hebben gevonden. Dat ene middel dat we allemaal missen om zonder verdere inspanning gezond, gelukkig, fit, slank of wat dan ook te worden. Soms is het een groene voedingsdrank, soms een vitaminebooster, soms een darmflorawondercapsule. Klinkt het te mooi om waar te zijn? Dat is het ook.

De consumentenbeschermingsorganisatie Foodwatch dacht er ook zo over en nam het fenomeen van Insta-mirakelgenezers en superdokters onder de loep. Het resultaat van hun rapport is even duidelijk als alarmerend:
Alle geanalyseerde Instagram-reclameverhalen met gezondheidsbeloften waren vanuit hun oogpunt niet toegestaan. Waarom mogen ze dan nog wel gedeeld worden? Daarover zo dadelijk meer.

De markt is booming - en de overtredingen ook

Meer dan de helft van de Duitsers gebruikt minstens één keer per jaar voedingssupplementen. In 2023 genereerden apotheken alleen al een omzet van meer dan drie miljard euro. Insta is nu de nieuwe etalage: merken als ESN, More Nutrition en Sunday Natural richten zich op influencers om hun producten te verkopen als essentieel voor gezondheid en welzijn.

Foodwatch controleerde 95 Duitstalige fitness- en gezondheidsaccounts gedurende 20 dagen. Ze kwamen in totaal 674 verhalen tegen met advertenties voor supplementen - en die waren volgens Foodwatch allemaal illegaal. Geen geïsoleerd geval, maar een systeem.

Wat mag wel en wat mag niet?

De regels zijn eigenlijk eenvoudig te begrijpen: De EU-verordening inzake gezondheidsclaims staat alleen wetenschappelijk bewezen gezondheidsclaims toe. Al het andere - vooral ziektegerelateerde claims zoals «geneest gewrichtspijn» - is verboden. Ook in Zwitserland zijn alleen wetenschappelijk bewezen gezondheidsclaims toegestaan op voedingsmiddelen.

De realiteit op Instagram is echter heel anders: Zelfbenoemde gezondheidsprofessionals maken schaamteloos reclame voor stoffen waarvoor geen toegestane gezondheidsclaims bestaan. Collageen is daar een voorbeeld van. Dmitrij Kreis belooft op Insta: «Collageensupplementen maken je huid elastischer, je gewrichten soepeler, je botten sterker... » Klinkt geweldig, maar helaas is er geen wetenschappelijk bewijs om zijn beweringen te staven.

De trucs van beloftes in sociale media: Nabijheid, kortingscodes, angst

Waarom zijn deze reclameboodschappen zo overtuigend? Omdat de influencers zichzelf presenteren als je beste beste maatjes, hun persoonlijke succesverhalen delen (of die waar zijn of niet valt nog te bezien) en je als grote finale exclusieve kortingscodes presenteren. Dit alles betekent dat deze «verkoopvideo's» niet gemakkelijk worden herkend als traditionele reclame. Sterker nog, bijna een op de vijf verhalen wordt niet officieel bestempeld als reclame - de grens tussen eerlijke aanbeveling en keiharde verkoopstrategie is vaag.

Voedingssupplementen: nuttig of overbodig?

Nutritionele supplementen zijn voedsel, geen medicijnen. Tegelijkertijd zijn ze geen vervanging voor een gezond dieet. Ze worden zelden gecontroleerd, hoeven geen bewijs van werkzaamheid te hebben, worden vaak te veel gedoseerd of bevatten niet de actieve ingrediënten die ze claimen. Voor de meeste mensen zijn ze onnodig - en soms zelfs riskant. Hier zijn de verkoopfavorieten van de Insta-gezonde zweerders - en wat er echt in zit:

Eiwit: Een uitgebalanceerd dieet is meestal voldoende, zelfs voor sporters. Alleen bij zeer hoge trainingsvolumes kan een gerichte inname zinvol zijn. In dat geval is overleg met een arts of voedingsdeskundige echter aan te raden. **Vitamine C

**Vitamine C:**In tegenstelling tot hardnekkige reclameclaims helpt het niet tegen verkoudheid. Bovendien kan de behoefte gemakkelijk worden gedekt door groenten en fruit.

**Magnesium:** Ook hier blijft een wijdverspreide misvatting bestaan die herhaaldelijk als verkoopargument wordt gebruikt: Magnesium helpt niet tegen spierkrampen. Het heeft alleen zin als er een bewezen tekort is.

Vitamine D: Veel mensen in dit deel van de wereld hebben hier een tekort aan en in de winter kan het nuttig zijn. Maar zelfs dan alleen na overleg met een arts.

Multivitaminesupplementen: Ook hiervan zijn de voordelen voor de gezondheid niet bewezen - maar er bestaat wel een risico op overdosering.

Risico's en bijwerkingen - vaak onderschat

Veel supplementen zijn niet alleen overbodig, maar ook riskant. Er zijn geen wettelijk vastgelegde maximumhoeveelheden voor vitamines en mineralen. Fabrikanten kunnen dus naar believen doseren - en dat doen ze ook. Foodwatch ontdekte dat meer dan de helft van de producten de aanbevelingen van het Federale Instituut voor Risicobeoordeling overschrijdt. Zeven procent overschrijdt zelfs de maximumwaarden die zijn vastgesteld door de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid.

Een ander hoogtepunt: volgens de wet mag de werkelijke hoeveelheid ingrediënten tot 50 procent hoger zijn dan de waarde die op de verpakking staat. Met de helft! Je weet dus nooit precies hoeveel je daadwerkelijk binnenkrijgt. Kortom: voedingssupplementen zijn geen onschuldig product. In het ergste geval zet het kritiekloos innemen ervan niet alleen je geld op het spel, maar ook je gezondheid.

Controle? Geen kans!

Als het streng verboden is, waarom kunnen de pseudo-experts op Insta dan zo gemakkelijk reclame blijven maken? Omdat de autoriteiten hopeloos overweldigd zijn. Ze slagen er nauwelijks in om de voorgeschreven controles in supermarkten uit te voeren - alomvattende controle van sociale media is gewoon een utopie.

Consumentenadviescentra waarschuwen regelmatig voor misleidende reclame en de risico's van voedingssupplementen. Zij en andere consumentenorganisaties zoals Foodwatch kunnen waarschuwingen afgeven en juridische stappen ondernemen - maar dit kost tijd, geld en uiteindelijk zijn de producten allang verkocht.

Jouw advies: blijf kritisch, onderzoek beloften - vooral als ze te mooi klinken om waar te zijn en er ook nog een kortingscode bij zit.

Anna Sandner

Senior Editor

Anna.Sandner@galaxus.de

Wetenschapsredacteur en bioloog. Ik hou van dieren en ben gefascineerd door planten, hun mogelijkheden en alles wat je ermee kunt doen. Daarom is mijn favoriete plek altijd buiten - ergens in de natuur, het liefst in mijn wilde tuin.

Deze artikelen kunnen je ook interesseren